بیش فعالی یا ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) یک اختلال عصبی است که بر توجه، بیش فعالی و کنترل نافذهها تأثیر میگذارد. این اختلال میتواند بر عملکرد تحصیلی، روابط اجتماعی و توانایی های عملکردی کودکان و نوجوانان تأثیر بگذارد.
درمان بیشفعالی در نوجوانان، یک مسیر پیچیده و چندبعدی است که نیازمند درک عمیق از شرایط فردی هر نوجوان و پشتیبانی از سوی خانواده و متخصصان است. در این مقاله، ما با در نظر گرفتن آخرین یافتههای علمی و تجربیات عملی، به بررسی رویکردهای نوین و مؤثر در درمان بیشفعالی نوجوانان میپردازیم تا والدین و نوجوانان را در این سفر به سوی آرامش و کنترل، یاری رسانیم.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: 10 علائم بیش فعالی در نوجوان
عواقب عدم درمان بیش فعالی نوجوانان
بیش فعالی در نوجوانی یکی از مشکلات رایجی است که ممکن است در صورت عدم درمان، عواقب منفی روانی و اجتماعی برای نوجوان داشته باشد. در ادامه به برخی از این عدم درمان بیش فعالی نوجوانان میپردازیم:
1. مشکلات تحصیلی: نوجوانان بیش فعال معمولاً دارای مشکلات تمرکز و توجه هستند که میتواند تأثیر منفی بر عملکرد تحصیلی آنها داشته باشد. این مشکلات میتواند منجر به کاهش عملکرد تحصیلی، عدم تمام کردن وظایف و تکالیف مدرسه، و کاهش سطح دانش و یادگیری شود.
2. مشکلات رفتاری: بیش فعالی میتواند منجر به مشکلات رفتاری مانند تندروی، خشونت، بیانضباطی و نافرمانی شود. نوجوانانی که با این مشکل مواجه هستند، ممکن است در مدرسه و خانواده مشکلاتی را ایجاد کنند و رفتارهای نامناسبی را نشان دهند.
3. مشکلات اجتماعی: بیش فعالی میتواند باعث ایجاد مشکلات اجتماعی در نوجوانان شود. آنها ممکن است دشواری در برقراری روابط نزدیک داشته باشند، به تنهایی احساس کنند و دچار مشکلات در روابط دوستانه و خانوادگی شوند.
4. مشکلات اضطراب و افسردگی: بیش فعالی میتواند ریشه در اضطراب و افسردگی داشته باشد. نوجوانان مبتلا به بیش فعالی ممکن است احساس استرس و نگرانی مداوم داشته باشند که میتواند باعث ایجاد مشکلات روانی نظیر اضطراب و افسردگی شود.
5. مشکلات در روابط آینده: نوجوانانی که بیش فعالی خود را در نوجوانی درمان نکنند، ممکن است در زمینه برقراری روابط عاطفی و شغلی در آینده مشکل داشته باشند. آنها ممکن است دچار مشکلات در برقراری ارتباط با دیگران و مدیریت خشم و استرس شوند.
اگر به دنبال مشاوره و درمان بیش فعالی در نوجوانان هستید میتوانید در هر ساعت از شبانه روز با شماره 09212014880 تماس بگیرید و از خدمات مشاوره بیش فعالی (حضوری، تلفنی، آنلاین) مرکز مشاوره دکترسلام استفاده کنید.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: 17 علائم بیش فعالی بزرگسالان
درمان بیش فعالی در نوجوانی با رویکرد روانکاوی
درمان بیشفعالی در نوجوانی با رویکرد روانکاوی میتواند شامل چند مرحله و اصول اساسی باشد. در این زمینه، روانکاوی به دنبال کشف ریشههای عمیقتر اختلالات روانی و رفتاری و درمان آنها از طریق بررسی ناخودآگاه است. در ادامه، به برخی از جنبههای کلیدی این رویکرد اشاره خواهیم کرد:
مرحله اول: ارزیابی اولیه
- مصاحبه بالینی: جمعآوری اطلاعات دقیق درباره تاریخچه پزشکی، رفتاری و خانوادگی نوجوان.
- مشاهده رفتار: بررسی رفتارهای نوجوان در محیطهای مختلف، مانند خانه و مدرسه.
- آزمونهای روانشناختی: استفاده از آزمونهایی مانند Rorschach یا TAT برای فهم بهتر ساختار شخصیتی و ناخودآگاه نوجوان.
مرحله دوم: تعیین اهداف درمانی
- کاهش نشانههای بیشفعالی: همچون تکانشگری، نقص توجه و بیقراری.
- افزایش آگاهی: کمک به نوجوان برای شناسایی افکار و احساساتی که ممکن است به رفتارهای بیشفعالی منجر شوند.
- تقویت روابط: کار بر روابط نوجوان با خانواده، دوستان و معلمان.
مرحله سوم: درمان و تداوم
- جلسات روانکاوی: برگزاری جلسات منظم با روانکاو که در آن نوجوان میتواند در محیطی امن درباره تجربیات و احساسات خود صحبت کند.
- تحلیل رویاها: بررسی رویاها برای فهم بهتر مسائل ناخودآگاه و آنچه نوجوان با آن دست و پنجه نرم میکند.
- کار با مقاومت و انتقال: کمک به نوجوان برای شناسایی و کار با مقاومتهای درونی و مسائلی که از طریق انتقال در جلسات آشکار میشوند.
مرحله چهارم: پشتیبانی و مداخله خانواده
- جلسات خانوادهدرمانی: درگیر کردن خانواده برای فراهم کردن حمایت موثر و درک بهتر نیازهای نوجوان.
- آموزش والدین: آموزش روشهای مقابلهای و ارتباطی به والدین برای کمک به کنترل رفتارهای بیشفعالی.
مرحله پنجم: ارزیابی مجدد و تعدیل درمان
- بررسی پیشرفت: ارزیابی منظم پیشرفت نوجوان و تعدیل برنامه درمانی بر اساس نیازها و پاسخهای او.
- انعطافپذیری: انعطاف در رویکرد درمانی بر اساس تغییراتی که در طول درمان ایجاد میشود.
نکات مهم
- صبر و زمان: درمان روانکاوی ممکن است زمانبر باشد و نیاز به صبر و پشتکار دارد.
- تعامل متقابل: درمان اثربخش نیازمند مشارکت فعال نوجوان و خانوادهاش است.
- توجه به فردیت: هر نوجوان منحصر به فرد است و درمان باید متناسب با نیازهای خاص او شکل گیرد.
این نکات کلی، بخشی از یک برنامه درمانی پیچیده و سفارشی شده برای هر فرد را تشکیل میدهد. برای اجرای یک برنامه درمانی موثر، مشاوره با یک روانشناس یا روانکاو مجرب ضروری است.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: نکات مهم درمان بیش فعالی در بزرگسالان
درمان بیش فعالی در نوجوانان با رویکرد CBT
درمان بیشفعالی در نوجوانان از طریق رویکرد شناختی-رفتاری (CBT) شامل مجموعهای از روشها و تکنیکهایی است که با هدف بهبود مهارتهای خودکنترلی، مدیریت هیجانات و تقویت مهارتهای اجتماعی به کار گرفته میشوند. همچنین رویکرد CBT بر این اصل تمرکز دارد که افکار، عواطف و رفتارها با یکدیگر در ارتباط هستند و تغییر در یکی از آنها میتواند تغییراتی در دو دیگری ایجاد کند. در ادامه به توضیح مختصری در مورد پروتکل و روش درمانی با این رویکرد میپردازیم:
1. ارزیابی و تشخیص: قبل از شروع درمان، یک ارزیابی دقیق شامل مصاحبه با نوجوان و والدین، پرسشنامهها و تستهای رفتاری برای تایید تشخیص ADHD انجام میشود.
2. آموزش در مورد ADHD: نوجوان و خانوادهاش در مورد ماهیت اختلال، علائم و راههای مدیریت آن آموزش میبینند. این کار به ایجاد درک مشترک و حمایت از فرآیند درمان کمک میکند.
3. تکنیکهای مدیریت رفتاری: این تکنیکها شامل تنظیم محیط، برنامهریزی و سازماندهی واجبات و فعالیتها، استفاده از سیستمهای پاداش و تقویت مثبت برای تشویق رفتارهای مناسب هستند.
4. آموزش مهارتهای خودکنترلی: نوجوانان یاد میگیرند چگونه از تکنیکهای خودآگاهی استفاده کنند تا بتوانند تمایلات بیشفعالی خود را شناسایی و کنترل کنند.
5. مهارتهای اجتماعی: برنامهریزی و اجرای فعالیتهایی که مهارتهای اجتماعی نظیر نوبتگیری، گوش دادن فعال و حل تعارض را تقویت میکند.
6. تمرینهای شناختی: تمرینهایی که به تقویت توجه، کنترل تکانش و حافظه کاری کمک میکنند. این ممکن است شامل تمریناتی برای بهبود تمرکز و توجه طولانیمدت باشد.
7. مدیریت هیجانی: آموزش روشهای مدیریت استرس و هیجان، از جمله تن آرامی، تنفس عمیق و تجسم مثبت.
8. تکنیکهای حل مسئله: یادگیری چگونگی شناسایی مشکلات، تولید راهحلهای خلاقانه و ارزیابی نتایج به منظور بهبود تصمیمگیری و مهارتهای حل مسئله.
مشاوره خانواده و والدین: آموزش والدین برای استفاده از تکنیکهای مدیریت رفتار و ارتباط مؤثر با فرزندانشان به منظور ایجاد یک محیط حمایتکننده.
10. دارو درمانی: گاهی اوقات، در کنار CBT، استفاده از داروهایی که برای درمان ADHD تجویز میشوند میتواند مفید باشد. این باید تحت نظارت پزشک انجام شود.
11. پیگیری و ارزیابی مداوم: بررسی پیشرفت نوجوان و انجام تغییرات لازم در برنامه درمانی بر اساس بازخورد و نتایج به دست آمده.
این رویکرد به نوجوان کمک میکند تا مهارتهای لازم برای مدیریت رفتارهای بیشفعالی و پرتکانشی خود را توسعه دهد و عملکرد بهتری در محیطهای اجتماعی و آموزشی داشته باشد. اما لازم است هر برنامه درمانی به طور اختصاصی برای هر نوجوان طراحی شود و با نظارت مداوم، بهترین نتیجه حاصل شود.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: روانکاوی و روان درمانی آنلاین
اشتباهات رایج در درمان بیش فعالی نوجوان
درمان بیش فعالی نوجوان میتواند به دلیل پیچیدگیهای رفتاری و تغییرات هورمونی در این دوران، چالشبرانگیز باشد. در این مسیر، والدین و متخصصان گاهی اشتباهاتی را مرتکب میشوند که میتواند بر روند درمان بیش فعالی در نوجوان تأثیر منفی بگذارد. در اینجا به برخی از این اشتباهات رایج اشاره میکنیم:
1. عدم تشخیص دقیق: گاهی اوقات بیش فعالی با دیگر اختلالات رفتاری یا یادگیری اشتباه گرفته میشود. تشخیص دقیق اهمیت ویژهای دارد، زیرا درمانهای مخصوص به هر اختلال متفاوت است.
2. اتکا بیش از حد به داروها: در حالی که داروها میتوانند در کنترل برخی از علائم بیش فعالی مفید باشند، اتکا صرف به دارو بدون در نظر گرفتن روشهای درمانی دیگر مانند رفتاردرمانی، میتواند ناکارآمد باشد.
3. نادیده گرفتن تأثیر رژیم غذایی و سبک زندگی: تغذیه ناسالم، کمبود خواب و نبود فعالیت جسمانی منظم میتواند علائم بیش فعالی را تشدید کند. توجه به این جنبههای زندگی میتواند به مدیریت بهتر علائم کمک کند.
4. توقع نتایج سریع و عدم صبر: درمان بیش فعالی معمولاً زمانبر است و نیاز به صبر و پشتکار دارد. توقع نتایج فوری میتواند منجر به ناامیدی و تغییر زودهنگام روشهای درمانی شود.
5. عدم مشارکت نوجوان در فرایند درمانی: نوجوانان باید در فرایند درمانی خود مشارکت داشته باشند و احساس کنند که بخشی از تصمیمگیریها هستند. این امر باعث میشود که آنها مسئولیتپذیرتر باشند و به روند درمان پایبند بمانند.
6. فقدان حمایت عاطفی: حمایت عاطفی و تشویق از سوی خانواده و مربیان برای نوجوانان مبتلا به بیش فعالی حیاتی است. بدون این حمایت، درمان ممکن است کمتر مؤثر واقع شود.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: ارتباط با دکتر درمان بیش فعالی
بررسی داروی بیش فعالی در نوجوانان
درمان اختلال بیشفعالی با کمبود توجه (ADHD) در نوجوانان میتواند شامل دارو درمانی نیز باشد. در این بخش، تمرکز ما بر داروهای درمان ADHD در نوجوانان است. توجه داشته باشید که این اطلاعات درمورد داروی بیش فعالی در نوجوانان، جنبه آموزشی دارند و نباید جایگزین مشاوره پزشکی شوند.
داروهای مورد استفاده برای درمان ADHD معمولاً به دو دسته تقسیم میشوند: محرکها و غیرمحرکها.
1. داروهای محرک: محرکها رایجترین دسته از داروهای تجویز شده برای درمان ADHD هستند. این داروها با افزایش سطح دوپامین و نوراپینفرین در مغز کار میکنند.
- متیلفنیدیت (با نامهای تجاری مانند Ritalin و Concerta): این دارو بیشتر با افزایش تمرکز و کاهش پریشانی و بیقراری همراه است.
- آمفتامینها (مانند Adderall و Vyvanse): آمفتامینها به بهبود توجه کمک میکنند و اغلب در مدیریت رفتارهای پرخاشگرانه و بیشفعالی مؤثر هستند.
2. داروهای غیرمحرک: برخی از نوجوانان به داروهای محرک پاسخ نمیدهند یا نمیتوانند آنها را به دلیل عوارض جانبی یا سایر ملاحظات پزشکی مصرف کنند.
- آتموکستین (با نام تجاری Strattera): این دارو به عنوان مهارکننده انتخابی بازجذب نوراپینفرین عمل میکند و میتواند به بهبود توجه و کاهش بیقراری کمک کند.
- گوانفاسین (مانند Intuniv) و کلونیدین (مانند Kapvay): این داروها به طور معمول برای درمان فشار خون بالا استفاده میشوند اما میتوانند در کاهش علائم ADHD نیز مفید باشند.
3. درمانهای ترکیبی: گاهی اوقات پزشکان ممکن است ترکیبی از داروهای محرک و غیرمحرک را برای درمان ADHD تجویز کنند تا بهترین نتیجه حاصل شود.