افسردگی واکنشی یک وضعیت روانی است که به صورت عمومی به عنوان یک واکنش طبیعی به رویدادها و تجربیات ناگوار در زندگی شناخته میشود. این نوع افسردگی ممکن است در پاسخ به وقوع رویدادهایی مانند از دست دادن یک عزیز، تجربه تراژدی، از دست دادن شغل یا تحمل فشارهای زندگی رخ دهد.
معمولاً افسردگی واکنشی ناشی از علت خارجی است و به طور طبیعی در مدت زمان کوتاهی بهبود می‌یابد. با این حال، در برخی موارد ممکن است افسردگی واکنشی به شدت بیشتری ادامه یابد و به یک افسردگی بالقوه تبدیل شود.
علائم افسردگی واکنشی می‌تواند شامل افسردگی، اضطراب، خستگی، کاهش انرژی، کم‌شدن علاقه به فعالیت‌های روزمره، خواب نامنظم، افکار منفی و احساس بی‌ارزشی باشد. شدت این علائم ممکن است متفاوت باشد و بستگی به شخصیت و شرایط فرد دارد.
برخی روشهای مدیریت و درمان افسردگی واکنشی عبارتند از:
- پشتیبانی از خانواده و دوستان: در این زمان دشوار، حمایت خانواده و دوستان می‌تواند بسیار مفید باشد. به اشتراک گذاشتن احساسات و تجربیات با افراد معتمد می‌تواند احساس تسکین و تسهیل درمان را به همراه داشته باشد.
- مراقبت از خود: مراقبت از خود بسیار مهم است. حفظ یک روال سالم غذایی، ورزش منظم، خواب کافی و استراحت، وقت گذاشتن برای تفریح و فعالیت‌هایی که لذت می‌برید، می‌تواند بهبود روحیه شما را تسهیل کند.
- مشاوره روانشناسی: در صورتی که علائم افسردگی واکنشی شما بهبود نیابد و شدیدتر شود، مراجعه به یک روانشناس متخصص می‌تواند مفید باشد. آنها می‌توانند به شما راهنمایی کنند و روشهای متنوعی را برای مدیریت افسردگی ارائه دهند.
اگر به دنبال تشخیص یا درمان افسردگی واکنشی هستید میتوانید در هر ساعت از شبانه روز با شماره 09212014880 تماس بگیرید و از خدمات مشاوره افسردگی (حضوری، تلفنی، آنلاین) کلینیک روانشناسی دکترسلام استفاده کنید.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: ارتباط با روانشناسی آنلاین 24ساعته
افسردگی واکنشی چیست؟
افسردگی واکنشی نوعی افسردگی موقعیتی است که پس از یک رویداد آسیب زا ظاهر می شود. به دنبال یک رویداد استرس زا یا حتی آسیب زا، ممکن است نوعی افسردگی واکنشی را تجربه کنید و در واقع افسردگی واکنشی یکی از پیامدهای یک شوک عاطفی یا یک رویداد آسیب زا مانند مرگ یکی از عزیزان، جدایی، از دست دادن شغل، خیانت و .. است. با این حال در برخی موارد، محرک ممکن است جزئی تر یا حتی وجود نداشته باشد.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: بهترین دکتر افسردگی در تهران
علائم افسردگی واکنشی چیست؟
افسردگی واکنشی (Reactive depression) یک نوع افسردگی است که به علت وقوع یک رویداد یا واقعه ناخوشایند در زندگی ایجاد میشود. این نوع افسردگی معمولاً به وقوع می‌پیوندد پس از تجربه یک تلخی، از دست دادن عزیزان، جدایی، فشارهای مالی، مشکلات زندگی خانوادگی و مشابه آن.
در زیر به برخی از نشانه‌های افسردگی واکنشی اشاره می‌کنم:
- احساس افسردگی، ناراحتی و بی‌امیدیی شدید
- کاهش انگیزه و علاقه به فعالیت‌های روزمره
- افزایش یا کاهش وزن و اشتها
- بی‌خوابی یا خواب بیش از حد
- خستگی و کاهش سطح انرژی
- احساس بی‌ارزشی و عدم اعتماد به نفس
- مشکلات در تمرکز و تصمیم‌گیری
- افکار منفی و خودکشی
- احساس خشم و تحریک شدید
- عدم توانایی در انجام وظایف روزمره
لازم به ذکر است که این توصیفات عمومی هستند و در صورت تجربه هر یک یا چند نشانه، مهم است که با یک متخصص بهداشت روانی مشورت کنید. آنها می‌توانند شما را بهتر راهنمایی کنند و درمان مناسب را تعیین کنند.
چه چیزی باعث افسردگی واکنشی می شود؟
اصطلاح افسردگی واکنشی برای توضیح این واقعیت استفاده می شود که فرد قادر به شناسایی یک عامل محرک زندگی است. همه ما ممکن است در یک مقطع زمانی در زندگی خود با یک رویداد آسیب زا مواجه شویم. با این حال، دو نفر که یک رویداد را تجربه کرده‌اند، می‌توانند کاملاً متفاوت واکنش نشان دهند و کم و بیش تحت تأثیر قرار بگیرند. به همین دلیل است که تعداد زیادی از پارامترهای دیگر در شروع افسردگی واکنشی وجود دارد.
در این زمینه، یک رویداد زندگی می تواند باعث افسردگی واکنشی شود. اگر همه این ابعاد به اندازه کافی قوی باشند، پس از یک رویداد استرس زا، فرد قادر خواهد بود به افسردگی فرار کند. از سوی دیگر اگر فرد دارای ضعف های زیادی باشد، گاهی اوقات شوک بیشتری برای ایجاد علائم افسردگی بوجود خواهد آمد.
امروزه متخصصان سلامت روان، مجموعه ای از عوامل روانی، اجتماعی و بیولوژیکی را برای تعریف افسردگی واکنشی در نظر می گیرند. بنابراین در علل افسردگی واکنشی، ما به طور کلی ترکیبی از چندین مورد از این جنبه ها در افسردگی واکنشی وجود دارد:
- جنبه بیولوژیکی: با آسیب پذیری ژنتیکی یا ارثی مرتبط است. علاوه بر این برای افرادی که سابقه خانوادگی افسردگی دارند، کمی هوشیاری بیشتری لازم است، زیرا در حال حاضر یک آسیب پذیری اساسی وجود دارد.
- جنبه روانشناختی: با تاریخچه شخصی، ساخت شخصیت بیمار و عزت نفس او مرتبط است. آیا او در کودکی به اندازه کافی مورد توجه و محبت قرار گرفت؟ آیا او در معرض استرس های اولیه قرار داشت؟ آیا او موقعیت های رها شدن را تجربه کرده است؟
- جنبه اجتماعی: مربوط به محیط اجتماعی بلاواسطه ای است که فرد در آن تکامل می یابد. آیا او در محیطی دلسوز کار می کند؟ آیا خانواده و دوستان اطرافش به اندازه کافی محافظ هستند؟
علت افسردگی واکنشی چیست؟
ریشه یابی علت افسردگی واکنشی به دنبال کشف عوامل بروز این نوع افسردگی می‌باشد. این می‌تواند شامل شناخت و درک عوامل محیطی و شخصیتی است که ممکن است در ایجاد افسردگی نقش برداشت کنند.
علت افسردگی واکنشی (Reactive depression) ممکن است به عوامل متعدد و متنوعی برگردد. در زیر به برخی از عواملی که می‌توانند منجر به ابتلا به افسردگی واکنشی شوند اشاره می‌کنم:
- رویدادهای ناخوشایند: وقوع رویدادهای ناخوشایند و تلخی مانند از دست دادن عزیزان، جدایی، طلاق، از دست دادن شغل، بیماری جدی و غیره می‌تواند علت اصلی افسردگی واکنشی باشد.
- فشارهای روانی: تحمیل فشارهای ناشی از مسئولیت‌های زندگی، مشکلات مالی، مشکلات خانوادگی و اجتماعی و غیره می‌تواند باعث ایجاد افسردگی واکنشی شود.
- کاهش انگیزه و علاقه: از دست دادن انگیزه و علاقه به فعالیت‌های روزمره و لذت بردن از آنها می‌تواند علتی برای افسردگی واکنشی باشد.
- عدم حمایت اجتماعی: عدم حمایت اجتماعی، احساس تنهایی و عزلت اجتماعی می‌توانند به افزایش خطر ابتلا به افسردگی واکنشی منجر شوند.
- سابقه افسردگی: افرادی که در گذشته تجربه افسردگی داشته‌اند، به خاطر حساسیت بیشتر، در معرض خطر ابتلا به افسردگی واکنشی بیشتر هستند.
- عوارض جسمی: برخی عوارض جسمی مانند بیماری‌های مزمن، درد مزمن و مشکلات فیزیکی می‌توانند عاملی برای ایجاد افسردگی واکنشی باشند.
در نهایت، تأثیر این عوامل بر هر فرد ممکن است متفاوت باشد. افراد با تمایل به افسردگی واکنشی ممکن است به رویدادهای همانند دیگران با واکنش‌های متفاوتی مواجه شوند. به همین دلیل، در صورت تجربه افسردگی واکنشی، مشورت با متخصص بهداشت روانی می‌تواند کمک کننده باشد.
بهترین راه درمان افسردگی واکنشی
برای درمان افسردگی واکنشی می توانید از یک روانشناس کمک بگیرید. بسته به مرحله بیماری یا شدت علائم، او می تواند بهترین روش درمانی را پیشنهاد دهد و در کمتر چندهفته، صرف نظر از اینکه چه مدت قربانی این نوع افسردگی بوده اید، با کمک ابزارهای درمانی ساده و در دسترس همگان، افسردگی واکنشی را که قربانی آن هستید را میتوانید بهبود بخشید. همانطور که ذکر شد، انواع مختلفی از روشهای درمانی برای افسردگی واکنشی وجود دارد. بسته به هر بیمار، شرایط و خواسته های او، روانشناس می تواند یک یا چند راه حل را به او ارائه دهد:
درمان دارویی
در مورد افسردگی واکنشی با شدت متوسط تا شدید، میتوان از تنظیم درمانی مبتنی بر داروهای ضد افسردگی استفاده کرد. در واقع این داروها می توانند به فرد کمک کنند تا احساسات خود را بهتر تجربه کند، درد خود را با شدت کمتری مدیریت کند تا بتواند آزادانه تر در مورد آن صحبت کند و پس از آن خود را از آن رها کند.
با این حال، توجه داشته باشید که تاثیر این داروها ممکن است چند هفته طول بکشد. این یکی از دلایلی است که درمان با داروهای ضد افسردگی باید با نظارت منظم توسط پزشک همراه باشد. ذکر این نکته ضروری است که دوره تجویز داروهای ضد افسردگی حداقل 6 ماه است. علاوه بر این، بیمار نباید درمان خود را بدون توصیه پزشکی قطع کند تا از خطر عود زودرس جلوگیری شود.
روان درمانی ها
حمایت روانی بر خلاف داروهای ضد افسردگی که همیشه ضروری نیستند، سیستماتیک است و ایجاد روان درمانی به منظور بهبود تدریجی بیمار کافی است. درواقع حمایت درمانی یا روان درمانی برای کمک به مبارزه با افکار منفی که به شما هجوم می آورند بسیار مفید است. انواع مختلفی از روان درمانی در موارد افسردگی واکنشی وجود دارد که همه آنها روش های موثری در درمان افسردگی است:
- درمان شناختی رفتاری: روانشناس روی افکار ناکارآمد بیمار و رفتارها و واکنش هایی که در او ایجاد می کند کار خواهد کرد. هدف در اینجا بالا بردن آگاهی بیمار به منظور اصلاح تدریجی افکار و رفتارهای او است.
- روان درمانی حمایتی: روانشناس از گوش دادن فعال و خیرخواهانه استفاده می کند تا به بیمار اجازه دهد آزادانه احساسات خود را بیان کند تا به تدریج تعادل روانی خوبی پیدا کند.
- روان درمانی روان پویشی: روانشناس، بیشتر روی داستان زندگی بیمار، ساخت هویت او، پیوندی که می تواند با زندگی فعلی او وجود داشته باشد و نحوه واکنش دقیق او به این رویداد آسیب زا کار خواهد کرد.
- درمان بین فردی: این یک درمان مختصر است که طی آن روانشناس به پیوندهای بین فردی و روشی که محیط اجتماعی می تواند به بهبودی بیمار کمک کند علاقه مند است.
افسردگی واکنشی، مانند هر نوع افسردگی دیگری، بیماری است که نباید آن را سهل انگاری کرد، زیرا باعث تغییر واقعی در عملکرد مغزی و شناختی می شود. این تغییر برگشت پذیر است، اما اگر بیمار در جستجوی مراقبت های مناسب کند باشد، می تواند بهبود یابد.
همچنین در افسردگی، خطرات عود قابل توجه است. با پیروی دقیق از استراتژی درمانی که با روانشناس تصمیم گرفته شده است، می توان از این موارد اجتناب کرد. درمان طولانی مدت و نظارت منظم توسط روان درمانگر اغلب ضروری است. البته بدون مشارکت فعال شما هیچ چیز ممکن نیست.
تفاوت افسردگی واکنشی با انواع دیگر افسردگی
افسردگی واکنشی یکی از انواع افسردگی است و تفاوت‌هایی با انواع دیگر افسردگی دارد. در ادامه، تفاوت‌های اصلی افسردگی واکنشی با انواع دیگر افسردگی را برایتان توضیح می‌دهیم:
1. افسردگی بالینی: افسردگی بالینی یا افسردگی اساسی، یک بیماری روانی است که بدون وجود یک عامل واکنشی خاص اتفاق می‌افتد. در افسردگی بالینی، نشانه‌ها و علائم افسردگی مانند افسردگی مزمن، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های روزمره، بی‌اشتهایی، خواب نامنظم و افکار منفی برای مدت طولانی دیده می‌شوند. افسردگی واکنشی در مقابل، به عنوان واکنشی به یک رویداد خاص اتفاق می‌افتد و معمولاً به مرور زمان بهبود می‌یابد.
2. افسردگی بای پولار: افسردگی بای پولار، یا اختلال بیپولار، یک اختلال روانی است که با سیکل‌های تناوبی بین حالت‌های افسردگی شدید و حالت‌های بالا و هیجانی (مانیا) همراه است. در افسردگی واکنشی، ممکن است در اثر رویدادهای استرس‌زا، افسردگی رخ دهد، اما حالت مانیا در آن وجود ندارد.
3. افسردگی اضطرابی: افسردگی اضطرابی، یا اختلال اضطراب عمومی، با نگرانی مداوم، نگرانی نامتعادل و ترس غیرمتعادل از وقوع رویدادها و موارد روزمره همراه است. در افسردگی واکنشی، ممکن است در اثر رویدادهای استرس‌زا، افسردگی رخ دهد، اما نگرانی‌های مربوط به اضطراب عمومی وجود ندارد.
افسردگی واکنشی معمولاً به عنوان واکنش موقتی و طبیعی به رویدادها و موقعیت‌های دشوار در زندگی اتفاق می‌افتد. اگر این نوع افسردگی برای مدت طولانی ادامه دارد و عوارض جدی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بهتر است با یک متخصص روانشناسی مشورت کنید.
نکته مهم در افسردگی واکنشی
به طور کلی، مهم است که به یاد داشته باشید که وقتی اولین علائم ظاهر شد، سریعاً با یک روانشناس مشورت کنید. البته در هر صورت برای رهایی از افسردگی، همراهی روانشناس ضروری است که هم روی آسیب‌های روحی شما کار می‌کند و هم به شما کمک می‌کند تا بر آن غلبه کنید و هم شما را در فرآیند تحول شخصی همراهی کند.
با انجام جلسات مشاوره افسردگی واکنشی، سریعتر و آسانتر خواهید توانست الگوهای فکری خود را تجزیه کنید و رفتارهای واکنش دفاعی و باورهای محدودکننده خود را کنار بگذارید تا اینکه به تنهایی عمل کنید.
نحوه تشخیص افسردگی واکنشی
برای تشخیص افسردگی واکنشی، باید از حالت قبلی در زندگی بیمار فاصله گرفت و باید یک تغییر واقعی در عملکرد او ایجاد شود که بر کیفیت زندگی او تأثیر بگذارد و این علائم باید حداقل برای 14 روز باقی بمانند. بنابراین، آنچه افسردگی موقت را از این بیماری، یعنی افسردگی واکنشی متمایز می‌کند، در واقع شدت، همراهی و مدت طولانی چندین علامت است که پس از یک رویداد مهم زندگی ظاهر می‌شوند.
بسته به فرد و ظرفیت عاطفی او برای پردازش اطلاعات، چارچوب زمانی که در آن افسردگی واکنشی ایجاد میشود می‌تواند کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد، اما معمولاً بیش از چند چندماه و حتی چندسال ممکن است طول بکشد. بین غم و اندوهی که پس از یک رویداد منفی احساس می شود و شروع یک افسردگی واکنشی که با طول مدت علائم و تأثیر عملکردی این رویداد منفی مشخص می شود، تفاوت وجود دارد. در واقع غم و اندوه برای پذیرش شرایط لازم است، اما اگر شدت آن نامناسب باشد، می توان از افسردگی واکنشی صحبت کرد.
فواید مشاوره درمورد افسردگی واکنشی
مشاوره افسردگی واکنشی می‌تواند بسیار مفید و مؤثر باشد. افسردگی واکنشی یک واکنش طبیعی به رویدادهای زندگی می‌باشد که ممکن است باعث احساس ناراحتی، افسردگی و بی‌امیدی شود. در ادامه، به برخی از فواید مشاوره درمورد افسردگی واکنشی می‌پردازیم:
- تشخیص صحیح: یک مشاور مجرب می‌تواند به شما کمک کند تا نشانه‌ها و علائم افسردگی واکنشی را تشخیص دهید. آنها می‌توانند با شما در مورد تجربیات شما صحبت کنند و به شما در درک بهتر علت این حالت کمک کنند.
- استراتژی‌های مقابله: مشاوره می‌تواند به شما استراتژی‌های مقابله موثر را یاد بدهد. با کمک مشاور، میتوانید راه‌هایی را کشف کنید که بتوانید با احساسات منفی مرتبط با افسردگی واکنشی مقابله کنید و بازسازی کننده به زندگی خود بازگردید.
- حمایت روانشناختی: مشاوره به شما کمک می‌کند تا احساس حمایت و هم‌دردی روانشناختی را تجربه کنید. مشاوره می‌تواند یک فضای امن فراهم کند که در آن میتوانید درباره درد و رنج خود صحبت کنید و احساس دوستی و قبولی کنید.
- ارتباطات بهتر: مشاوره می‌تواند به شما کمک کند تا روابط خود را با دیگران بهبود بخشید. با صحبت کردن درباره افسردگی واکنشی خود با یک مشاور، میتوانید تجربیات خود را به اشتراک بگذارید و درک بهتری از خود و دیگران پیدا کنید.
- برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری: مشاوره می‌تواند به شما کمک کند تا برنامه‌ریزی مناسبی برای بهبود وضعیت خود برگردانید. با کمک مشاور، میتوانید هدف‌های مشخص و قابل دستیابی برای خود تعیین کنید و راه‌هایی را برای رسیدن به آنها بشناسید.