دلبستگی اجتنابی چیست؟
دلبستگی اجتنابی (Avoidant Attachment) یکی از الگوهای دلبستگی است که در روابط انسانی مشاهده میشود. این الگوی دلبستگی بر اساس تئوری دلبستگی بوده و به شیوهای خاص از برخورد با نزدیکی و ارتباطات انسانی اشاره دارد.
در این الگو، افراد دارای تمایل به اجتناب و دوری از نزدیکی و ارتباطات عاطفی هستند. آنها معمولاً ترجیح میدهند تنها و مستقلی را تجربه کنند و اغلب از ابراز عاطفه و نیازهای خود پرهیز میکنند. این افراد اغلب مشکلاتی در ایجاد و حفظ روابط نزدیک دارند و ممکن است احساس عدم ارزشیابی یا ترس از طرد شدن را تجربه کنند.
اختلال دلبستگی اجتنابی ممکن است در دوران کودکی شکل گیرد، زمانی که نیازهای عاطفی و فیزیکی کودک به درستی برطرف نشود. این الگوی دلبستگی ممکن است در مواجهه با تجربیاتی مانند رفتارهای ناپایدار و پیشبینینشدنی از سوی والدین یا مراقبین شکل گیرد.
اگر به دنبال مشاوره و درمان اختلال دلبستگی اجتنابی هستید میتوانید در هر ساعت از شبانه روز با شماره 09212014880 تماس بگیرید و از خدمات مشاوره، روانکاوی و روان درمانی (حضوری، تلفنی، آنلاین) مرکز مشاوره دکترسلاماستفاده کنید.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: مشاوره روانشناسی تلفنی 24ساعته
علائم و نشانه های دلبستگی اجتنابی
دلبستگی اجتنابی یک الگوی رفتاری است که در آن فرد از تعاملات اجتماعی، محیط های نزدیک و روابط عاطفی اجتناب میکند. بروز علائم دلبستگی اجتنابی معمولاً به دلیل تجربههای ناخوشایند در گذشته شکل میگیرد و میتواند تأثیری عمده بر روابط فردی و رفتار اجتماعی داشته باشد.
علائم و نشانه های دلبستگی اجتنابی ممکن است عبارت باشند از:
1. اجتناب از برقراری روابط عمیق: افرادی که دلبستگی اجتنابی دارند، معمولاً از برقراری روابط عمیق و صمیمی اجتناب میکنند. آنها ممکن است ترجیح دهند روابط سطحی و کم تعامل را تجربه کنند و از بیان احساسات عمیق و نیازهای شخصی خود اجتناب کنند.
2. احساس عدم اعتماد به دیگران: افراد با دلبستگی اجتنابی معمولاً به دیگران اعتماد ندارند. آنها ممکن است باور داشته باشند که روابط عاطفی یا روابط نزدیک خطرناک هستند و نتیجهای مثبت ندارند، بنابراین تمایلی به ایجاد روابط عمیق ندارند.
3. اجتناب از نزدیکی فیزیکی: افراد با دلبستگی اجتنابی ممکن است فاصلهای فیزیکی بین خود و دیگران حفظ کنند. آنها ممکن است هنگامی که فاصله کمی با دیگران دارند احساس ناراحتی و اضطراب کنند و تمایلی به لمس و نزدیک شدن نداشته باشند.
4. اجتناب از به اشتراک گذاری احساسات: افراد با دلبستگی اجتنابی ممکن است در به اشتراک گذاری احساسات و نیازهای شخصی خود مشکل داشته باشند. آنها ممکن است ترجیح دهند احساسات خود را پنهان کنند و به جای آن، بر روی نیازهای دیگران تمرکز کنند.
5. اجتناب از تعهدات عاطفی: افراد با دلبستگی اجتنابی ممکن است ترجیح دهند از تعهدات عاطفی بپرهیزند. آنها ممکن است از ارتباطات عمیق و پایدار بترسند و به جای آن، به روابط کوتاه مدت و غیرتعهدی تمایل داشته باشند.
مهم است به خاطر داشته باشید که علائم دلبستگی اجتنابی میتواند از چندین عامل مختلف شکل بگیرد و هر فرد ممکن است ویژگی های متفاوتی از دلبستگی اجتنابی را نشان دهد. در صورتی که فردی نشانه های احساس دلبستگی اجتنابی را احساس میکند و این الگوی رفتاری بر روابط و زندگی او تأثیر منفی دارد، بهتر است با یک مشاور یا روانشناس متخصص مشورت کند.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: مشکلات ازدواج با شخصیت اجتنابی
انواع دلبستگی اجتنابی
اختلال دلبستگی اجتنابی یکی از الگوهای دلبستگی در نظریه دلبستگی است که توسط جان بالبی و مری اینزورث شناسایی و توسعه یافته است. این الگو معمولاً در کسانی دیده میشود که در دوران کودکی با والدین یا مراقبینی بزرگ شدهاند که به نیازهای عاطفی آنها پاسخگو نبودهاند. افراد با دلبستگی اجتنابی ممکن است در برقراری ارتباطات عاطفی نزدیک با دیگران دچار مشکل شوند و اغلب به نظر میرسد که به استقلال زیاد و فاصلهگیری از دیگران تمایل دارند.
دو نوع اصلی دلبستگی اجتنابی وجود دارد:
1. دلبستگی اجتنابی-دوریگزین (Dismissive-Avoidant): افرادی با این نوع دلبستگی معمولا خود را به عنوان فردی مستقل و قادر به حفظ فاصله عاطفی از دیگران نشان میدهند. آنها ممکن است اهمیت کمتری به روابط عاطفی دهند و در مواقع استرسزا کمتر به دیگران تکیه کنند.
2. دلبستگی اجتنابی-ترسان (Fearful-Avoidant): این افراد ممکن است تمایل به داشتن روابط نزدیک داشته باشند، اما از ترس طرد شدن یا آسیب دیدن، خود را از دیگران دور نگه میدارند. آنها ممکن است در تضاد درونی بین تمایل برای نزدیکی و ترس از آن قرار گیرند.
افراد با الگوی دلبستگی اجتنابی ممکن است در روابط خود نیازهای عاطفی خود را به راحتی بیان نکنند و از بیان احساسات خودداری کنند. همچنین ممکن است از روابطی که به نظر میرسد خیلی نزدیک یا محدودکننده هستند، اجتناب کنند.
درک این الگوها و انواع دلبستگی اجتنابی میتواند به افراد کمک کند تا بهتر درک کنند چرا در روابط خود با چالشهای خاصی روبرو میشوند و چگونه میتوانند به سمت الگوهای دلبستگی ایمنتر حرکت کنند. این فرآیند ممکن است شامل کار با یک مشاور یا رواندرمانگر باشد تا به افراد کمک کند آگاهی بیشتری نسبت به الگوهای رفتاری خود داشته باشند و تکنیکهای جدید برای ایجاد ارتباطات سالمتر را یاد بگیرند.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: راه های درمان اختلال شخصیت اجتنابی
دلایل و علت دلبستگی اجتنابی
اختلال دلبستگی اجتنابی ممکن است به دلایل مختلفی بروز کند. در ادامه، به برخی از دلایل و علل دلبستگی اجتنابی میپردازیم:
1. تجربههای ناموفق در روابط قبلی: تجربههای ناموفق در روابط گذشته، مانند تجربه ترک شدن یا خیانت، میتواند باعث شود که شخص برای جلوگیری از آسیب دیدن دوباره، از برقراری ارتباط عاطفی استقبال نکند و دلبستگی اجتنابی تشکیل دهد.
2. ترس از رد شدن: برخی از افراد میترسند که اگر دلبستگی خود را به نمایش بگذارند، رد شوند یا نادیده گرفته شوند. این ترس میتواند باعث شود که آنها از برقراری ارتباط عمیق با دیگران خودداری کنند.
3. ترس از تعهد: برخی از افراد ممکن است از تعهد در روابط عاطفی بترسند. آنها ممکن است نگران باشند که اگر به یک فرد عاطفی تعهد کنند، قدرت و کنترل خود را از دست میدهند. بنابراین، آنها دلبستگی اجتنابی تشکیل میدهند تا از این تعهد وابسته شوند.
4. ترس از آسیب روحی و روانی: برخی از افراد ممکن است به دلایلی نظیر تجربه آسیب روحی یا روانی در گذشته، از برقراری ارتباط عمیق با دیگران اجتناب کنند. آنها ممکن است از اینکه دوباره آسیب ببینند و زخمی شوند، میترسند و به دلبستگی اجتنابی پناه میبرند.
5. مشغولیت و عدم تمایل به تعهد زمانی: برخی از افراد به دلیل مشغولیتهای زیاد در زندگی و تمایل به تعهد زمانی، از برقراری رابطه عاطفی پرهیز میکنند. آنها ممکن است فکر کنند که انگیزه و انرژی لازم برای پرداختن به یک رابطه عاطفی ندارند و به جای آن، دلبستگی اجتنابی را انتخاب میکنند.
6. ترس از از دست دادن استقلال: برخی از افراد ممکن است ترس داشته باشند که با برقراری رابطه عاطفی، استقلال و آزادی شخصی خود را از دست بدهند. آنها ممکن است فکر کنند که با برقراری ارتباط عاطفی، مسئولیتها و وظایف بیشتری بر عهده خواهند داشت و این میتواند باعث شود که به دلبستگی اجتناب کنند.
7. تجربه ناامیدی: تجربههای ناامید کننده و پیشامدهای منفی در زندگی ممکن است باعث شود که افراد به برقراری ارتباط عاطفی اجتناب کنند. آنها ممکن است از برخورداری از تجربه جدیدی که ممکن است ناامیدی دیگری را به همراه داشته باشد، ترس داشته باشند و به دلبستگی اجتنابی روی بیاورند.
8. نگرانی در مورد تأثیر روابط بر سایر جوانب زندگی: برخی از افراد ممکن است به دلیل نگرانیهایی نظیر تأثیر روابط عاطفی بر سایر جوانب زندگیشان، از برقراری ارتباط عمیق با دیگران اجتناب کنند. آنها ممکن است ترس داشته باشند که روابط عاطفی باعث شوند زمان کمتری برای تمرکز بر کار، تحصیل یا هدفهای دیگر داشته باشند و به دلبستگی اجتنابی روی بیاورند.
9. ترس از ناامنی عاطفی: افرادی که تجربه ناامنی عاطفی در گذشته داشتهاند، ممکن است به دلایل ایجاد شده از این تجربهها، از برقراری ارتباط عمیق با دیگران اجتناب کنند. آنها ممکن است از ترس تکرار ناامنیهای قبلی خود، به دلبستگی اجتنابی روی بیاورند.
10. عدم آمادگی برای روابط عاطفی: برخی از افراد ممکن است به دلیل نیازهای شخصی، ترجیح دهند تا در این مرحله از زندگی خود، به روابط عاطفی مشغول نباشند. آنها ممکن است خود را به رشد فردی و تمرکز بر خودشان اختصاص دهند و از دلبستگی اجتناب کنند.
11. تجربه آسیب روانی در روابط گذشته: افرادی که تجربه آسیب روانی در روابط عاطفی قبلی داشتهاند، ممکن است به دلیل ترس از تکرار این تجربهها، از برقراری ارتباط عمیق با دیگران اجتناب کنند.
12. عدم تطابق ارزشها و اهداف: افرادی که ارزشها و اهدافشان با یکدیگر تطابق ندارد، ممکن است از برقراری ارتباط عاطفی با افرادی که این تطابق وجود ندارد، اجتناب کنند. آنها ممکن است بخواهند رابطهای بر اساس ارزشها و اهداف مشترک خود بسازند و در غیر این صورت، به دلبستگی اجتنابی روی بیاورند.
تاثیرات دلبستگی اجتنابی در روابط
اختلال دلبستگی اجتنابی یک مفهوم روانشناسی است که به وضعیتی اشاره دارد که در آن فرد از برقراری ارتباطات عاطفی عمیق و پرشور خودداری میکند. این مسئله میتواند بر روابط عاطفی و اجتماعی فرد تاثیرات منفی بسیاری بگذارد. در ادامه به برخی از مشکلات دلبستگی اجتنابی در روابط میپردازیم:
1. کاهش احساس ارتباط و اعتماد: دلبستگی اجتنابی میتواند باعث کاهش احساس ارتباط و اعتماد در روابط شود. زیرا افراد به دلیل نگرانیها و ترسهای خود، اغلب از به اشتراک گذاشتن احساسات و نیازهایشان خودداری میکنند.
2. کاهش رضایت در روابط: دلبستگی اجتنابی ممکن است باعث کاهش رضایت در روابط شود. زیرا به دلیل فاصلهگذاری و عدم برقراری ارتباط عمیق، احساس اتصال و رضایت کمتری در رابطه به وجود میآید.
3. مشکلات در حل و فصل اختلافات: افرادی که دلبستگی اجتنابی دارند ممکن است مشکلات در حل و فصل اختلافات را تجربه کنند. زیرا اغلب از بیان احساسات و نیازهایشان خودداری میکنند و ارتباط نیازمندیها و مسائل را به درستی ایجاد نمیکنند.
4. روابط سطحی و ناپایدار: دلبستگی اجتنابی میتواند باعث شود که روابط فرد به سمت روابط سطحی و ناپایدار تمایل پیدا کند. این روابط معمولاً بر پایه تراکم سطحی و ارتباطات کمتر بنا شدهاند و به طور طبیعی زودتر پایان مییابند.
5. ایجاد خلأهای احساسی: افرادی که دلبستگی اجتنابی دارند، ممکن است به خلأهای احساسی برخورد کنند. این خلأها ممکن است باعث احساس تنهایی، اضطراب و عدم رضایت در زندگی شخصی شود.
6. کاهش مهارتهای ارتباطی: دلبستگی اجتنابی میتواند باعث کاهش مهارتهای ارتباطی شخصی شود. زیرا افراد با این الگوی رفتاری، به تمرکز بر خود و فاصلهگذاری از دیگران علاقهمند هستند و ممکن است نتوانند به طور مؤثری در ارتباطات بین فردی عمل کنند.
7. ایجاد احساس ناامنی و ترس: دلبستگی اجتنابی میتواند باعث ایجاد احساس ناامنی و ترس در روابط شود. افراد ممکن است به دلیل ترس از نزدیک شدن و آسیب دیدن، در تعاملات عاطفی بیشتری احساس ناامنی کنند.
8. افزایش استرس و اضطراب: عدم برقراری روابط عاطفی صحیح و صمیمی میتواند باعث افزایش استرس و اضطراب در افراد باشد. این امر ممکن است به دلیل عدم توانایی در برخورد با احساساتی مانند اعتماد به نفس و احساس ارزشمندی باشد.
9. از دست دادن فرصتهای عاطفی: فردی که دلبستگی اجتنابی دارد، معمولاً از تجربههای عاطفی یا روابط عشقی عمیق به دلیل ترس از آسیب دیدن و احساس زیادی محروم میشود. این میتواند منجر به از دست دادن فرصتهای شگفتانگیز در زندگی شخصی شود.
10. ناتوانی در برقراری روابط عمیق: دلبستگی اجتنابی ممکن است باعث شود که افراد به راحتی نتوانند روابط عمیق و صمیمی برقرار کنند. این امر میتواند منجر به از دست دادن فرصتهای مهم در زندگی شخصی و حرفهای شود.
11. کمبود حمایت اجتماعی: روابط اجتماعی قوی و حمایت اجتماعی میتوانند برای افراد بسیار مفید باشند. اما افرادی که دلبستگی اجتنابی دارند، معمولاً از حمایت اجتماعی کمتری برخوردارند و این میتواند منجر به افزایش خطر ابتلا به مشکلات روانی شود.
12. احساس تنهایی: افرادی که به اختلال دلبستگی اجتنابی مبتلا هستند اغلب از برقراری روابط نزدیک و صمیمی خودداری میکنند. این امر میتواند باعث احساس تنهایی و عزلت از جامعه شود.
13. از دست دادن ارتباط عمیق با خود: دلبستگی اجتنابی ممکن است باعث ایجاد فاصله بین فرد و خودش شود. این امر میتواند باعث کاهش شناخت و آگاهی از نیازها، ارزشها و احساسات شخصی شود.
14. قضاوت و نقد خود و دیگران: افرادی که دلبستگی اجتنابی دارند ممکن است به دلیل عدم برقراری روابط عمیق، به نقد و قضاوت خود و دیگران متمایل شوند. این امر میتواند باعث فاصلهگذاری و تنش در روابط شود.
15. کاهش اعتماد به نفس: اختلال دلبستگی اجتنابی ممکن است باعث کاهش احساس ارزشمندی فرد نسبت به خود و روابطش شود. این امر میتواند تأثیر منفی بر روحیه و اعتماد به نفس فرد داشته باشد.
درمان اختلال دلبستگی اجتنابی
درمان اختلال دلبستگی اجتنابی میتواند بهبود کیفیت زندگی فردی و بینفردی را ایجاد کند. دلبستگی اجتنابی یک الگوی دلبستگی است که در آن فرد تمایل دارد از نزدیکی عاطفی و اتکا به دیگران اجتناب کند و ممکن است در برقراری روابط عمیق و معنادار با دیگران دچار مشکل شود.
برای درمان دلبستگی اجتنابی، اغلب رواندرمانی توصیه میشود. در این رویکرد، درمانگر میتواند به فرد کمک کند تا الگوهای فکری و رفتاری خود را شناسایی کند، احساسات و ترسهای مرتبط با نزدیکی و وابستگی را بررسی کند و مهارتهای جدیدی برای برقراری و حفظ روابط سالم بیاموزد.
پروتکل درمان دلبستگی اجتنابی با رویکرد روانکاوی
روانکاوی به عنوان یکی از روشهای درمانی موجود، میتواند به شما کمک کند تا با دلبستگی اجتنابی مقابله کنید و روابط عاطفی سالمتری را تجربه کنید. برای درمان دلبستگی اجتنابی، پروتکل درمانی خاصی به نام “پروتکل درمان دلبستگی اجتنابی با رویکرد روانکاوی” وجود دارد. این پروتکل شامل مراحل و فنون مختلفی است که به شما کمک میکند درک عمیقتری از خود، الگوهای رفتاری خود و روابط عاطفی خود پیدا کنید. در زیر به برخی از مراحل اصلی این پروتکل اشاره میکنیم:
1. آشنایی با الگوهای رفتاری: در این مرحله، شما با کمک تحلیلگر روانی خود، الگوهای رفتاری خود را شناسایی میکنید. این الگوها ممکن است شامل ترس از رفتن، ترس از نزدیک شدن، اجتناب از احساسات عمیق و غیره باشد.
2. کاوش درونی: در این مرحله، با کمک تحلیلگر روانی، به بررسی عوامل داخلی و ناخودآگاهی که در ایجاد دلبستگی اجتنابی نقش دارند، میپردازید. شما با کشف این عوامل میتوانید روابط عاطفی خود را بهبود بخشید.
3. ساخت روابط سالم: در این مرحله، شما با کمک تحلیلگر روانی، مهارتهای لازم برای برقراری روابط سالم و ایجاد اتصال عاطفی را یاد میگیرید. این شامل توانایی بیان احساسات، تسلط بر ترس از نزدیکی، ایجاد مرزهای سالم و ارتباط برقرار کردن با دیگران است.
4. تغییر الگوهای رفتاری: در این مرحله، شما با کمک تحلیلگر روانی، به تغییر الگوهای رفتاری خود میپردازید و الگوهای جدید و سالمتری را در روابط عاطفی برقرار میکنید.
از آنجا که دلبستگی اجتنابی یک الگوی رفتاری چند بعدی است، درمان آن نیازمند کار با یک تحلیلگر روانکاو است که تجربه و تخصص لازم را در این زمینه داشته باشد. تحلیلگر روانکاو در جلسات درمانی به شما کمک میکند تا عوامل عمیقتری که به شکل دلبستگی اجتنابی شما تاثیر میگذارند را بشناسید و با آنها کار کنید.
درمان دلبستگی اجتنابی با رویکرد روانکاوی معمولاً شامل جلسات درمانی منظم است که در طول آن شما با تحلیلگر روانکاو در مورد تجربهها، احساسات، الگوهای رفتاری و روابط عاطفی خود صحبت میکنید. تحلیلگر روانکاو به شما کمک میکند تا آگاهی عمیقتری از خود و دلایل وجود دلبستگی اجتنابی در شما پیدا کنید.
در طول جلسات، تحلیلگر روانکاو میتواند از روشهای مختلفی مانند بحث و گفتگو، تحلیل روابط، تجسم و تعامل با احساسات و خاطرات، و استفاده از تمرینات و تکنیکهای مختلف برای کمک به شما در درک و تغییر الگوهای رفتاری استفاده کند.