افراد مبتلا به اختلال وسواس خوردن غذای سالم، همیشه نگران عواقب خوردن غذا بر بدن خود هستند و این منجر به مشکلات زیادی میشود. یکی از نگرانی ها ممکن است شامل کالری اضافی و افزایش وزن باشد. برخی از نگرانی های دیگری که افراد مبتلا به وسواس غذایی تجربه می کنند این است که نگران مواد تشکیل دهنده غذا یا واکنش های آلرژیک هستند. اگر این وسواس غذایی و اختلال خوردن ادامه پیدا کند، زندگی روزمره افراد را تحت تأثیر قرار می دهد و می تواند کیفیت زندگی آنها را مختل کند و حتی گاهی اوقات خطرناک باشد.
وسواس غذایی یا ارتورکسیا، با تکرار و تکرار بی‌رویه افکار و اعمال مرتبط با غذاها و تغذیه همراه است. افراد مبتلا به وسواس غذایی تمایل دارند تا نگرانی‌های بی‌مورد درباره مواد غذایی، ترکیبات و کمیت آنها، کالری، چربی، مواد افزودنی و سایر جزئیات مربوط به غذاها داشته باشند. این افراد معمولاً با احساس ناتوانی در کنترل تمایلات خود و اضطراب شدید همراه می‌شوند. وسواس غذایی می‌تواند به محدودیت شدیدی در انتخاب غذاها و تغذیه، باعث مشکلات روابط اجتماعی و اختلال در کیفیت زندگی شود.
اگر با اختلال خوردن در روانشناسی آشنایی داشته باشیم میدانیم از اصلی ترین آن ها، بی اشتهایی و پرخوری عصبی است. اما افراد مبتلا به ارتورکسیا به اندازه ای روی تغذیه سالم وسواس غذایی دارند که در زندگی روزمره آنها از جنبه های مختلف مشکل ایجاد می کند. برای درمان وسواس غذایی (اختلال ارتورکسیا) میتوانید از خدمات مشاوره آنلاین یا حضوری مرکز شبانه روزی دکترسلام استفاده کنید
اگر به دنبال مشاوره و درمان اختلال ارتورکسیا (وسواس غذایی) هستید میتوانید در هر ساعت از شبانه روز با شماره 09212014880 تماس بگیرید و از خدمات مشاوره روانشناسی (24ساعته) مرکز مشاوره دکترسلام استفاده کنید.
مطالعه این مطلب توصیه میشود: ارتباط با روانشناس آنلاین
ارتورکسیا چیست؟ تعریف بیماری وسواس غذایی
Orthorexia که مردم اغلب آن را تغذیه سالم می نامند، یک اختلال خوردن و وسواس غذایی خطرناک برای تغذیه سالم است. ویژگی آن پرهیز شدید از غذاهایی است که نجس یا ناسالم تلقی می شوند. پزشکان در حال حاضر ارتورکسیا را به عنوان یک اختلال خاص نمی شناسند، اما برخی آن را نوعی اختلال خوردن می دانند.
ارتورکسیا (وسواس غذایی) باعث می شود افراد غذاهایی را که به خود اجازه می دهند محدود کنند. ارتورکسیا یک اختلال خوردن ناشناخته است که این روزها اهمیت بیشتری پیدا کرده است. ارتورکسیا اصطلاحی است که برای توصیف دقیق انتخاب غذا به کار می رود. بنابراین، یک فرد ارتورکسیک روی ایده یک رژیم غذایی سالم تمرکز می کند و از مصرف برخی محصولاتی که برای سلامتی مضر می دانند (مواد شیمیایی، نمک، چربی ها و غیره) اجتناب می کند. آنها برای جلوگیری از جذب این مواد، منوی غذایی خود را از قبل برنامه ریزی می کنند و ممکن است از ترس قرار گرفتن در محیطی که کنترل رژیم غذایی آنها غیرممکن باشد (رستوران شرکت، فست فود و …) با خطر انزوای اجتماعی مواجه شوند. گاهی وسواس غذایی آنقدر زیاد است که زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می شود زندگی مختل شود.
پاتریک دنو متخصص فرانسوی، از بیماری اورتورکسیا به عنوان یک “اختلال خوردن و وسواس غذایی” صحبت می کند. به این معنا که کاهش خطر از طریق کنترل، ترس از خطر را افزایش می دهد.
بیماری وسواس غذایی
تست براتمن می‌تواند رابطه فرد با غذا را تشخیص دهد: اگر فرد به چهار یا پنج سوال پاسخ مثبت بدهد نشان می‌دهد که غذا موضوع اضطراب است و وسواس غذایی وجود دارد. از سوی دیگر اگر او به همه سؤالات پاسخ مثبت دهد، نشان دهنده «بیماری وسواس غذایی» و بیماری اورتورکسیا است.
- آیا شما بیش از 3 ساعت در روز به رژیم غذایی خود فکر می کنید؟
- آیا وعده های غذایی خود را از چند روز قبل برنامه ریزی می کنید؟
- آیا ارزش غذایی وعده های غذایی برای شما مهمتر از لذت خوردن است؟
- آیا کیفیت زندگی شما بدتر شده است، در حالی که کیفیت وعده های غذایی شما بهبود یافته است؟
- آیا عزت نفس شما به دلیل تمایل به تغذیه سالم افزایش یافته است؟
- آیا غذاهایی را که قبلاً دوست داشتید به نفع غذاهای “سالم” کنار گذاشته اید؟
- آیا رژیم غذایی شما را از بیرون رفتن باز می دارد و از خانواده و دوستان دور می کند؟
- آیا هر بار که از رژیم غذایی خود منحرف می شوید احساس گناه می کنید؟
- آیا وقتی سالم غذا می خورید با خودتان احساس آرامش و کنترل می کنید؟
علائم ارتورکسیا یا علائم وسواس غذایی
اگرچه بیماری و اختلال ارتورکسیا هیچ تشخیص رسمی ندارد، اما افرادی که رفتار عصبی در اطراف غذا ایجاد می کنند علائم مشترکی را نشان می دهند:
- افراد مبتلا به ارتورکسیا اغلب با خوردن غذاهایی که آنها را “ناسالم” توصیف می کنند، احساس ترس شدید می کنند.
- ارتورکسیا منجر به وسواس نسبت به غذای سالم، تغذیه و هر چیزی که به غذا مربوط است می شود.
- افراد ممکن است در یافتن ارزش غذایی غذاهایی که می خورند وسواس پیدا کنند.
- ارتورکسیا همچنین شامل صرف زمان زیادی در هر روز برای برنامه ریزی یا یادگیری در مورد تغذیه سالم است.
- برخی از افراد آنقدر در مورد تغذیه سالم وسواس پیدا می کنند که ممکن است از برخی رویدادهای اجتماعی اجتناب کنند تا از خوردن غذاهایی که آن طور که آنها غذای سالم می دانند اجتناب کنند.
- در برخی موارد افراد مبتلا به ارتورکسیا ممکن است به دلیل کاهش وزنی که در نتیجه محدودیت های شدید رژیم غذایی به دست می آورند، دچار سوءتغذیه ناخواسته شوند.
- افراد مبتلا به ارتورکسیا اغلب احساس می کنند که عزت نفس آنها با توانایی آنها در پیروی دقیق از یک سبک زندگی که آنها را سالم می دانند مرتبط است. بنابراین، این اختلال خوردن می تواند منجر به سایر مشکلات سلامت روان شود.
- افکار تحقیر آمیز در مورد دیگرانی که غذای سالم نمی خورند.
- احساس اینکه رعایت محدودیت های غذایی نشانه اعتماد به نفس است.
- با پاکسازی منظم یا روزه گرفتن بدن را “سم زدایی” میکنند.
- نکوهش و سرزنش خود وقتی غذای ناسالمی خورده اند.
دلایل ارتورکسیا: غذا به عنوان یک موضوع گناه
ارتورکسیا یکی از اختلالات روانشناختی است که در آن فرد دچار نگرانی شدید درباره مصرف غذا و ترس از به خطر انداختن سلامتی خود میشود. علل و دلایل وسواس غذایی می‌تواند به صورت گسترده و متنوع باشد، اما می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. عوامل ژنتیکی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که هر اختلال روانشناختی، از جمله وسواس غذایی، عامل ژنتیکی خاص خود را دارد و به ارث می‌رسد. اگر یکی از والدین شما وسواس غذایی داشته باشد، احتمالاً شما نیز به آن اختلال مستعد هستید.
2. عوامل محیطی: محیط اطراف نیز می‌تواند بر وسواس غذایی تأثیر بگذارد. فشارهای اجتماعی، استانداردهای غذایی سخت، تبلیغات رسانه‌ها و فرهنگ مصرف غذایی می‌توانند عوامل موثر باشند.
3. عوامل روانشناختی: استرس، اضطراب، افسردگی و ناراحتی های روحی می‌توانند وسواس غذایی را تشدید کنند یا باعث شروع آن شوند. برخی افراد وقتی با احساسات منفی خود مواجه می‌شوند، به خوردن غذا روی می‌آورند تا این احساسات را فراموش کنند یا تسکین بیابند.
4. تجربیات قبلی: تجربه ناخوشایند درباره غذا، مثل ابتلا به بیماری غذایی یا تجربه لاغری یا چاقی ناشی از رژیم غذایی، می‌تواند باعث شروع وسواس غذایی شود. فرد ممکن است به دلیل تجربه ناخوشایند در ارتباط با غذا، کنترل بیشتری را بر روی مصرف غذا داشته باشد.
5. پیام های پیشگیرانه: بر اساس برخی شواهد به نظر می رسد پیام های پیشگیرانه برای رژیم غذایی سالم تر، توصیه به مقدار مشخصی میوه و سبزی در روز، عدم مصرف زیاد چربی و … رابطه با غذا را به خصوص از نظر احساس گناه بسیار پیچیده می کند. علاوه بر این اگر فرد وسواس غذایی بیماری اورتورکسیا داشته باشد، گناه و احساس وحشت شدید است و او سعی می کند با یک سفتی جدید در رژیم غذایی خود جبران کند.
مهم است که اگر خود یا کسی اطرافتان به وسواس غذایی مبتلا هستند، درمان و پشتیبانی مناسب را دریافت کنند. مراجعه به متخصص روانشناسی یا روانپزشک می‌تواند در تشخیص و درمان این اختلال مفید باشد.
راه های درمان وسواس غذایی
وسواس غذایی اغلب به عنوان یک اختلال اضطرابی شناخته میشود. درمان وسواس غذایی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- روانشناسی: مشاوره روانشناسی و درمان شناختی-رفتاری (CBT) می‌تواند بهترین روش درمان باشد. این درمان شامل شناخت نوع و شدت وسواس غذایی، تغییر الگوی تفکر و رفتارها و آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس است.
- داروها: در برخی موارد، ممکن است پزشک داروهای ضد اضطراب یا ضد افسردگی را تجویز کند تا به کاهش علائم وسواس کمک کند.
- مدیریت تغذیه: رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل می‌تواند به کاهش وسواس غذایی کمک کند. مصرف مواد غذایی سالم، متنوع، و تغذیه‌ای کافی مهم است.
- تمرین و استراحت: فعالیت‌های ورزشی منظم و تمرینات استراحتی می‌تواند به بهبود وضعیت روحی و کاهش استرس کمک کند.
مهم است که با یک متخصص روانشناسی یا پزشک مشورت کنی تا بتوانی درمان مناسب برای وسواس غذایی خود را راه اندازی کنی. آیا شما قبلاً به این موضوع مشورت کرده‌اید؟
درمان وسواس غذایی با رویکرد روانکاوی و CBT
درمان وسواس غذایی با استفاده از رویکرد روانکاوی و شناختی رفتاری عملکردی و مؤثر است. وسواس غذایی یک اختلال روانی است که با تکراری کردن فکرها و عملکردهای مرتبط با غذا و تغذیه همراه است. این وسواس ممکن است به تمرکز بیش از حد بر روی تغذیه سالم، ترس از چاق شدن، تفکرهای بدنی ناخوشایند و نگرانی مرتبط با غذاها منجر شود.
رویکرد روانکاوی و شناختی رفتاری (CBT) یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان وسواس غذایی است. این روش به شناسایی و تغییر الگوهای ناکارآمد تفکری و رفتاری متمرکز میشود که باعث بروز و نگهداری وسواس غذایی می‌شوند. این روش در تغییر نگرش‌ها، مهارت‌ها و استراتژی‌های مقابله با وسواس غذایی کمک می‌کند.
درمان با رویکرد روانکاوی و شناختی رفتاری شامل چندین مرحله است:
1. ارزیابی: در ابتدا، توسط یک متخصص روانشناس یا روانپزشک، وسواس غذایی شما ارزیابی میشود. این ارزیابی شامل مصاحبه‌ها، پرسش‌نامه‌ها و مشاهده رفتار شما میشود.
2. تحلیل شناختی: در این مرحله، متخصص روانشناس یا روانپزشک با شما به بررسی و تحلیل تفکرات و باورهایی که باعث وسواس غذایی شما می‌شوند، می‌پردازد. با شناسایی و تغییر این الگوهای ناکارآمد تفکری، میتوانید بر روی وسواس غذایی خود کنترل بیشتری پیدا کنید.
3. تحلیل رفتاری: در این مرحله، متخصص روانشناس یا روانپزشک با شما به بررسی رفتارهایی که باعث و نگهدارنده وسواس غذایی شما هستند، می‌پردازد. با شناسایی این الگوهای رفتاری و تغییر آنها، میتوانید کنترل بیشتری بر روی وسواس غذایی خود داشته باشید.
نکات مربوط به درمان وسواس غذایی
درمان وسواس غذایی به مجموعه‌ای از روش‌ها و تکنیک‌ها اشاره دارد که می‌تواند به کاهش علائم وسواس غذایی کمک کند. در ادامه، چند نکته مربوط به درمان وسواس غذایی را برایتان می‌آورم:
1. شناخت و فهم: درک علت و مکانیسم عملکرد وسواس غذایی می‌تواند ابتدایی‌ترین قدم در درمان باشد. بیشتر بدانید درباره علائم، عوامل تحریک‌کننده و اثرات آن بر زندگی روزمره.
2. تغییر الگوی تفکر: با توجه به روش CBT، شناخت و تغییر الگوهای تفکر منفی و افکار وسواسی می‌تواند مفید باشد. این شامل تشخیص و اصلاح تفکر خطا، تربیت خودبینی مثبت و تمرین در تغییر نگرش‌های منفی است.
3. تکنیک‌های مدیریت استرس: یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس می‌تواند کمک کند. این شامل تمرینات تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا، و روش‌هایی برای مدیریت و کاهش استرس است.
4. حمایت اجتماعی: حضور حمایت و درک از سوی خانواده و دوستان نقش مهمی در درمان وسواس غذایی ایفا می‌کند. به اشتراک گذاشتن تجربیات و دریافت حمایت از افرادی که این مشکل را تجربه کرده‌اند می‌تواند مفید باشد.
حتما با یک متخصص روانشناسی یا پزشک مشورت کنید تا بتوانید درمان مناسبی برای وسواس غذایی خود پیدا کنید. هر چند این نکات کلی هستند و درمان ممکن است بسته به شرایط شخصی شما تغییر کند.
عواقب وسواس غذایی بر سلامت روان
وسواس غذایی یک اختلال روانی است که در آن فرد دارای تمایل بیش از حد به مشغول شدن به موضوعات مربوط به غذا و وزن بدن است. این اختلال می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت روان فرد داشته باشد. در ادامه به برخی از عواقب این اختلال می‌پردازیم:
1. افزایش استرس: وسواس غذایی می‌تواند باعث افزایش استرس و نگرانی شود. فرد ممکن است همواره درگیر انتخاب و محاسبه میزان کالری‌ها باشد و این موضوع می‌تواند به افزایش سطح استرس و اضطراب منجر شود.
2. افزایش افسردگی: افراد مبتلا به وسواس غذایی ممکن است از دست دادن کنترل بر غذا و وزن بدن نگران شوند. این امر می‌تواند باعث افزایش افسردگی و احساس ناامیدی شود.
3. اختلالات تغذیه: وسواس غذایی می‌تواند منجر به رژیم‌های غذایی نامتعادل و ناپایدار شود. فرد ممکن است روزها به طور مداوم رژیم‌های سختی را دنبال کند و از مصرف گروه‌های غذایی مختلف کاسته شود. این امر می‌تواند به مشکلات تغذیه‌ای مانند کمبود مواد مغذی و نقصان وزن منجر شود.
4. ایجاد انزوا: وسواس غذایی ممکن است باعث ایجاد انزوای اجتماعی شود. فرد ممکن است به دلیل نگرانی از وزن بدن، از شرکت در رویدادها و جلسات اجتماعی اجتناب کند و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد احساس تنهایی و انزوا شود.
این تنها برخی از عواقب وسواس غذایی بر سلامت روان هستند. برای مدیریت این اختلال، مشاوره روانشناختی و تغذیه‌ای می‌تواند مفید باشد. همچنین ایجاد روابط سالم با غذا و تمرکز بر تغذیه متعادل می‌تواند بهبود روانی فرد را تسهیل کند.
وسواس غذایی در کودکان
وسواس غذایی در کودکان نیز می‌تواند رخ دهد و به عنوان اختلالی روانی شناخته میشود. در این حالت، کودکان دچار نگرانی‌ها و ترس‌های مرتبط با غذا و تغذیه می‌شوند. برخی از علائم و نشانه‌های وسواس غذایی در کودکان عبارتند از:
- انتخاب انتزاعی غذا: کودکان ممکن است فقط به چند نوع محدود از غذاها علاقه داشته باشند و در تنوع تغذیه خود محدودیت ایجاد کنند.
- ترس از غذاهای خاص: بعضی از کودکان ممکن است از غذاهای خاصی ترس داشته باشند، مانند غذاهایی با بوی خاص یا ظاهر غیرمعمول.
- اضطراب درباره کمیت یا کالری غذا: کودکان ممکن است به طور مفرط نگران کمیت غذا یا تعداد کالری مصرفی در هر وعده غذایی باشند.
- سختی در تجربه غذاهای جدید: برخی از کودکان ممکن است دشواری داشته باشند در تجربه غذاهای جدید و افزایش تنوع تغذیه خود.
در صورتی که شما یا کسی در خانواده با این نشانه‌ها مواجه هستید، مراجعه به یک متخصص روانشناسی کودکان می‌تواند کمک کند. آنها می‌توانند تشخیص دقیقی را بر اساس بررسی علائم و تاریخچه کودک بگذارند و درمان مناسب را توصیه کنند.
نکات درمان وسواس غذایی کودک
درمان وسواس غذایی کودکان معمولاً شامل رویکردهای چندگانه است. در ادامه، چند نکته درمانی برای وسواس غذایی کودکان را برایتان می‌آورم:
- آموزش و تغییر الگوی تفکر: کودکان را به شناخت و تغییر افکار و نگرش‌های منفی درباره غذاها و تغذیه آموزش دهید. این شامل تشویق به تجربه غذاهای جدید، ارائه اطلاعات صحیح درباره تغذیه و تأمین محیطی حمایت‌کننده است.
- ایجاد الگوهای تغذیه سالم: ایجاد الگوهای تغذیه سالم در خانه و خانواده کمک می‌کند که کودک نمونه‌های مثبت را ببیند و تغذیه خود را براساس آنها تنظیم کند. توجه به تنوع غذاها و ارائه محیطی مساعد برای تجربه و پذیرش غذاهای جدید مهم است.
- تمرین تحمل ترس: کودکان را ترغیب کنید که به تدریج با ترس‌های مربوط به غذاها روبرو شوند و آنها را تحمل کنند. تجربه تکراری و متداول با غذاهایی که ترس برانگیز هستند، می‌تواند به تدریج کاهش ترس را به دنبال داشته باشد.
- همکاری با متخصصین: مراجعه به متخصصین روانشناسی کودکان و تغذیه‌شناسان می‌تواند در تشخیص و درمان وسواس غذایی کودکان مفید باشد. آنها می‌توانند راهنمایی‌ها و روش‌های مشخصی برای مدیریت و کاهش وسواس غذایی کودکان ارائه دهند.
مهم است که درمان وسواس غذایی کودکان با حمایت و همکاری خانواده انجام شود. صبوری و تحمل در این مسیر بسیار مهم است و نیاز به زمان و تلاش مستمر دارد.